Via Camillo Cavour, 3
Steek het Piazza dei Davanzati over en neem recht voor je de Via dei Sassetti. Loop de Via de’ Vecchietti door tot aan de Via de’ Cerretani. Sla rechtsaf. Na 150 meter zie je het Baptisterium rechts voor je opdoemen. Loop er links omheen en sla vervolgens links af de Via de’ Martelli in. Die straat loop je helemaal door tot aan het Palazzo Medici-Riccardi in de Via Camillo Cavour.
Dit is het woonhuis van de beruchte Medici-clan, de officieuze leiders van Florence vanaf ongeveer 1434. Het eerste ontwerp was van niemand minder dan Filippo Brunelleschi, maar Cosimo de’ Medici, de toenmalige leider van de Medici, verwierp het plan. Te groots, te opzichtig, te praalzuchtig, vond hij. Hij vreesde dat het Florentijnse volk, nog steeds verliefd op zijn democratische instellingen en wantrouwig tegenover elke vorm van machtsvertoon, er aanstoot aan zou nemen en dus klopte hij aan bij zijn vertrouweling, de architect-beeldhouwer Michelozzo (1396-1472) voor een soberder en discreter ontwerp. De werken, opgestart in 1444, werden rond 1460 voltooid, vier jaar voor Cosimo’s dood. De sterke man van de Medici heeft dus maar enkele jaren van zijn nieuwe woonst kunnen genieten.
Het Palazzo Medici-Riccardi is een mooi voorbeeld van vroegrenaissance architectuur. Het gebouw is een blok bestaande uit drie verdiepingen met centraal een open binnenplaats, net als in het Palazzo Davanzati. Let op de horizontale decoratieve band (gordellijst) die de drie verdiepingen afbakent en merk op dat de afstand tussen de verdiepingen steeds kleiner wordt en dat het metselwerk egaler wordt – beneden ruw, daarboven iets fijner en helemaal bovenaan glad pleisterwerk. Het gebouw wordt boven begrensd door een sterk overhangende daklijst, een kenmerk dat je terugziet in veel hedendaagse Italiaanse palazzi.
Rondom het palazzo bevindt zich, net als in andere palazzi, op zithoogte een stenen bank. Die bank is er niet later aan toegevoegd als rustplaats voor de toeristen, maar hoorde bij het oorspronkelijk concept en had een specifiek doel. In de tweede helft van de 15de eeuw trokken verschillende rijke families dergelijke palazzi op, kijk maar naar de palazzi Rucellai, Strozzi, Pitti … Ze deden dat om comfortabeler te wonen en om hun rijkdom te etaleren, maar die trend om steeds ruimer en spectaculairder te bouwen had ook een keerzijde: de rijken sloten zich af van de minder gegoede bevolking. Vandaar de keuze om een bank aan hun huis te installeren. Cosimo de’ Medici nam er geregeld plaats om met de voorbijgangers een praatje te slaan en zo contact met de bevolking te houden.
Het Palazzo Medici-Riccardi is een mooi gebouw, een die de lijnen heeft uitgezet voor de latere burgerlijke architectuur. Maar de echte parel van dit bouwwerk bevindt zich binnenin: de Cappella dei Magi. De muren van deze kleine huiskapel lieten de Medici in 1459-1460 beschilderen door de Florentijnse frescoschilder Benozzo Gozzoli. De prachtige en fantasierijke frescoschildering die zich over alle muren van de kapel uitstrekt, is een eerbetoon aan het Concilie van Ferrara-Florence van 1439-1443. Het fresco vertelt het verhaal van de drie wijzen op weg naar Bethlehem. Een van de drie is de keizer van het Oost-Romeinse Rijk. Een tweede wijze is de patriarch van Constantinopel, de religieuze leider van het Oosten. En de derde wijze is de in 1460 elfjarige Lorenzo de’ Medici (die nog niet geboren was in 1439), de ongekroonde toekomstige leider van de Medici-clan. Op de frescoschildering zie je nog vele andere leden van die clan, onder wie Cosimo de’ Medici zelf, de man die op het moment van het concilie de Medici-familie leidde.
Handelaars en politieke gezaghebbers die op bezoek waren bij de Medici kregen uiteraard een rondleiding in de kapel. Je ziet het zo voor je: plots staan de bezoekers oog in oog met een indrukwekkend kleurrijk en levensgroot tafereel waarop de Medici staan afgebeeld in het gezelschap van de groten der aarde. Het motief van deze ogenschijnlijk onschuldige en sympathieke rondleiding? De tegenpartij duidelijk maken op welk niveau de Medici opereerden en tot waar hun tentakels reikten. Voor de Medici was de kapel dus een propagandamiddel om hun machtpositie te versterken, een statussymbool dat de sociale positie van Cosimo in de maatschappij veruitwendigde, vandaag te vergelijken met het bezit van een opzichtige Bugatti, een traditierijke voetbalclub of een villa aan de Côte d’Azur met privéstrand en bijhorende jacht.
