Op stap door Florences gouden 15de eeuw
Inleiding
Florence lijkt wel speciaal ontworpen om er doelloos in rond te wandelen – een steegje hier, een pleintje daar – en je ondertussen te vergapen aan een overweldigende hoeveelheid van kunstwerken en architecturale hoogstandjes. Een auto, fiets of Vespa heb je niet nodig. De binnenstad is zo compact dat je alles te voet kunt verkennen en voldoende uitgestrekt dat je er een paar dagen in kunt vertoeven zonder ook maar een moment het gevoel te hebben dat je alles hebt gezien.
Dit is geen klassieke stadswandeling waarin je in sneltempo de belangrijkste highlights afvinkt. Hier geen bezoek aan het Uffizi-museum, de Galleria dell’ Accademia of de Ponte Vecchio – deze bezienswaardigheden zou je waarschijnlijk sowieso bezoeken.
Wat je wel te zien krijgt is een mix van wereldberoemde en minder bekende bezienswaardigheden, doorspekt met verhalen die je een idee willen geven van het leven in het Florence in haar gouden vijftiende eeuw en je willen doen nadenken over de vraag hoe Florence in die honderd jaar zoveel genieën kon voortbrengen – een vraag die in het boek De geniale stad wordt uitgediept.
De stadswandeling is ongeveer 8 kilometer lang. Als je ’s ochtends vroeg op pad gaat, stevig doorwandelt en enkel oog hebt voor de route, ben je in twee uur rond. Maar ik neem aan dat dit niet je bedoeling is. Neem de tijd en maak er een daguitstap van met enkele tussenstops voor een snelle espresso, een trage ribollita of, voor de durvers, een broodje lampredotto met een stevig Chianti-wijntje.
Hieronder vind je de route en alle tussenstops met kort wat uitleg over wat er bij de verschillende bezienswaardigheden te beleven valt. Wil je meer weten over de desbetreffende bezienswaardigheid, klik dan door. Per tussenstop mag je rekenen op ongeveer 3 tot 5 minuten leestijd.
Deze city walk door Florence is geïnspireerd op het boek De geniale stad.
Route stadswandeling Florence
Bekijk je deze wandeling met je tablet of smartphone en heb je toegang tot het internet? Klik op de kaart en je wordt doorgestuurd naar Google Maps.
Ga naar Google maps
1. Paradijspoorten
Piazza di San Giovanni
De Porta del Paradiso (paradijspoorten), Lorenzo Ghiberti’s levenswerk, is een van de drie portalen van het Baptisterium San Giovanni. Het zijn de blinkende gouden deuren recht tegenover de ingang van de dom van Florence. Michelangelo zei erover dat ze zo mooi waren als de poorten van het paradijs. De opdracht voor die portalen werd Ghiberti toegekend na een prestigieuze kunstwedstrijd waaraan onder anderen Filippo Brunelleschi mee had gedaan.
2. Koepel van de dom van Florence
Piazza del Duomo
In 1418 stonden Ghiberti en Brunelleschi opnieuw tegenover elkaar in een architectuurwedstrijd, nu om te bepalen wie de koepel van de dom mocht bouwen. Deze keer won Brunelleschi. Nadat hij tal van schijnbaar onoverbrugbare obstakels had overwonnen, werd de kathedraal met haar imposante koepel in 1436 officieel ingehuldigd. De koepel van de Duomo Santa Maria del Fiore is nog steeds de grootste in steen gebouwde koepel ter wereld.
3. Ospedale degli Innocenti ( Vondelingenklooster)
Piazza della Santissima Annunziata
Met dit gebouw introduceerde Filippo Brunelleschi een nieuwe stijl in de architectuur waarmee hij, opgeleid als goudsmid, de eerste renaissancearchitect werd en de grondlegger van een nieuwe richting die de toon zou zetten in de westerse architectuur tot het einde van de 19de eeuw.
4. Donatello, David (in het Bargello)
Via del Proconsolo, 4
Het meest lugubere gebouw in Florence herbergt tegenwoordig de grootste collectie renaissancebeeldhouwwerken op aarde. Een van de meest opmerkelijke stukken uit de collectie is Donatello’s David, om verschillende redenen een revolutionair kunstwerk. Cosimo de’ Medici’s openlijke steun aan dit werk en zijn maker wijzen erop dat hij meermaals zijn nek uitstak voor vernieuwende, complexe en provocatieve kunst.
5. Palazzo Vecchio (of Palazzo della Signoria)
Piazza della Signoria
Palazzo Vecchio is een van de meest iconische stadshuizen ter wereld en het symbool van een van de meest bizarre democratische systemen die het Westen ooit gekend heeft. Waarom installeerden de Florentijnen zo’n systeem? Omdat ze koste wat het kost wilden vermijden dat één man of één familie de macht zou kunnen grijpen en de bevolking tiranniseren.
6. Illustere Florentijnen
Piazzale degli Uffizi
Een ode aan de Florentijnse genieën. Achtentwintig beeldhouwwerken van beroemde Florentijnse helden. Des te indrukwekkender als je beseft dat er vele grote kunstenaars ontbreken in deze beeldenreeks.
7. Santa Croce
Piazza di Santa Croce, 16
Op het plein voor de kerk werden veel feestelijkheden georganiseerd, zoals calcio storico, een oude Florentijnse versie van voetbal. De kerk zelf, gebouwd door de nederige, sobere en in armoede levende franciscanen, is vreemd genoeg een van de meest rijkelijk gedecoreerde van Florence en de begraafplaats van veel bekende Florentijnen als Machiavelli, Michelangelo, Galileo Galilei en Gioacchino Rossini.
8. Wijk van de ververs
Corso dei Tintori, 21
De textielindustrie was de basis van de Florentijnse economie. Dat is goed te merken aan de straatnamen in deze wijk: Corso dei Tintori (ververs), Via dei Vagellai (ketels), Via dei Saponai (inzepers). Florentijns textiel was het beste van Europa en overal gewild, vooral vanwege haar rijke diepe kleuren. De grondstoffen voor haar verfindustrie voerden de Florentijnen in vanuit de hele wereld: het Middellandse Zeegebied, het Nabije en Verre Oosten en Afrika.
9. Corridoio Vasariana
Lungarno Anna Maria Luisa De’ Medici, 8
De één kilometer lange corridor werd gebouwd door de 16de-eeuwse kunstenaar-architect Giorgio Vasari. Vasari is vooral bekend geworden door zijn boek Vite, een collectie essays en biografieën van maar liefst 250 Italiaanse kunstenaars. Dit werk, beschouwd als het allereerste kunstgeschiedenisboek, heeft als geen ander het idee van Florence als bakermat van de renaissance verspreid.
10. Palazzo Davanzati
Via Porta Rossa, 13 (Piazza dei Davanzati)
Op weg naar palazzo Medici-Riccardi houden we even halt bij deze laatmiddeleeuwse familiewoning. Het huis ziet er van buiten nog primitief en middeleeuws uit, maar binnenin merk je dat de Florentijnen in de 14de en 15de eeuw al behoorlijk gesteld waren op wooncomfort, luxe en alles wat het leven aangenaam maakt.
11. Palazzo Medici-Riccardi – Cappella dei Magi
Via Camillo Cavour, 3
Dit is het woonhuis en hoofdkantoor van de beruchte Medici-clan. De parel van dit gebouw bevindt zich binnenin: de Cappella dei Magi. De muren van deze kleine huiskapel lieten de Medici in 1459-1460 beschilderen door de Florentijnse frescoschilder Benozzo Gozzoli. Voor de Medici was de kapel een propagandamiddel om hun machtspositie te versterken, een statussymbool dat de sociale positie van Cosimo in de maatschappij bevestigde.
12. San Lorenzo
Piazza di San Lorenzo
De Basilica San Lorenzo is de familiekerk van de Medici, duidelijk te zien aan de talrijke Medici- wapenschilden in en rondom de kerk: 5, 6, 7 of 8 ballen op een goudgele achtergrond. De kerk herbergt talloze cultuurhistorische schatten, zoals de Sagrestia Vecchia (ontworpen door Brunelleschi), de Medici-kapellen en de Biblioteca Laurenziana (ontworpen door Michelangelo).
13. Santa Maria Novella
Piazza di Santa Maria Novella, 18
De magnifieke voorgevel van deze kerk is een meesterwerk van Leon Battista Alberti, het prototype van de uomo universale en in die hoedanigheid het grote voorbeeld van Leonardo da Vinci. Binnen in de kerk bevindt zich de Trinità (Heilige Drie-eenheid) van Masaccio, geschilderd tussen 1425 en 1428. Een mijlpaal in de westerse kunstgeschiedenis want Masaccio paste op dit fresco als eerste de wiskundige wetten van het perspectief toe.
14. Ognissanti
Borgo Ognissanti, 42
Je kunt hier enkele opmerkelijk fresco’s bewonderen: De heilige Augustinus (1480) van Botticelli, Domenico Ghirlandaio’s De heilige Hiëronymus (1480) en, in de refter, Het laatste avondmaal van Ghirlandaio. Zoals je zult merken is dit laatste schilderij een grote inspiratiebron geweest voor Da Vinci’s Laatste avondmaal. Botticelli ligt in deze kerk begraven, mogelijk aan de voeten van zijn muze (en minnares?) Simonetta Vespucci, die hij vereeuwigde in zijn wereldbekende Geboorte van Venus.
15. Ponte Amerigo Vespucci
Ponte Amerigo Vespucci
Geen bijzonder mooie brug maar wel een fijne plek om de skyline van Florence te bewonderen en om even terug te denken aan Amerigo Vespucci, de ontdekkingsreiziger wiens naam door een toevallige samenloop van omstandigheden waarschijnlijk veel langer zal voortleven dan die van bijvoorbeeld Da Vinci of Michelangelo.
16. Brancacci-kapel (in Santa Maria del Carmine)
Piazza del Carmine, 14
Aan de overkant van de Arno, achter een wat banale en onafgewerkte kerkgevel, bevindt zich een van de artistieke hoogtepunten van Florence: de Brancacci-kapel. Deze ‘Sixtijnse Kapel van de vroegrenaissance’, zoals ze wel eens wordt genoemd, bevat fresco’s van Masolino, Filippino Lippi en niet te vergeten Masaccio, een van de grote voorbeelden voor Da Vinci, Michelangelo en vele andere kunstenaars.