Piazza del Duomo
Draai je nu om en aanschouw een van de wonderen van de westerse architectuur, de koepel van de Duomo Santa Maria del Fiore, vandaag nog steeds de grootste in bakstenen gebouwde koepel ter wereld.
De eerste steen van de kathedraal werd gelegd in 1296 en honderd jaar later, bij aanvang van de 15de eeuw, stond de kathedraal goed en wel recht. Er ontbrak echter iets fundamenteels aan het bouwwerk, namelijk een dak. Een gewone doordeweekse dakoverspanning zou nooit hebben volstaan voor de fiere Florentijnen. Het moest iets moois en unieks worden, een impressionante koepel, een fonkelende kers op een al even imposante taart.
Het probleem daarbij was niet het ontwerp van de koepel en het bepalen van hoe breed en hoog die moest worden, want dat had de bouwcommissie in 1368 al uitgerekend: vijfenveertig meter breed en bijna honderd meter hoog. Het probleem was eerder technisch van aard: hoe zouden ze die gigantische koepel op het bouwwerk plaatsen, en wel op zo’n manier dat die eeuwen zou meegaan.
Om dat op te lossen schreef de bouwcommissie van de Duomo in 1418 opnieuw een openbare wedstrijd uit en weer stonden Brunelleschi en Ghiberti tegenover elkaar. Brunelleschi had ondertussen echter een opmerkelijke transformatie ondergaan. Na de verloren wedstrijd voor de poorten van het Baptisterium zeventien jaar eerder had hij de beeldhouwkunst vaarwel gezegd om zich volledig op de architectuur toe te leggen, een vak waarin hij, opgeleid als goudsmid, nog alles te leren had. Samen met zijn boezemvriend Donatello is hij vervolgens op studiereis naar Rome vertrokken om er de antieke bouwwerken te bestuderen. Hoewel het niet toegelaten was, beklom hij het Pantheon en ontdekte er dat de koepel ervan niet uit één maar uit twee lagen bestond. Brunelleschi brandde het geheim op zijn netvlies en paste het jaren later toe op de koepel van de kathedraal van Florence.
In 1420 begon Brunelleschi met de bouwwerken en in 1436, nadat hij talloze obstakels en schijnbaar onoplosbare problemen had overwonnen, werd de kathedraal officieel ingehuldigd. Het enige wat nog ontbrak waren de terracotta dakpannen en de lantaarn boven op de koepel. Die werd in 1452 afgewerkt maar zonder Brunelleschi. De man stierf in 1446 en werd onder massale belangstelling begraven in een bescheiden graf in de Duomo, onder de koepel die hij met eigen handen gebouwd had. Het opschrift op zijn graf luidde: CORPUS MAGNI INGENII VIRI PHILIPPI BRUNELLESCHI FIORENTINI (Hier ligt het lichaam van de grote? vernuftige Florentijn Filippo Brunelleschi). Een passend eerbetoon voor een van de sleutelfiguren van de renaissancekunst en de westerse architectuur.
Ga zelf op onderzoek. Bestudeer de koepel en bewonder die ongeëvenaarde combinatie van monumentaliteit en gratie. Breng vervolgens hulde aan de architect door zijn begraafplaats te bezichtigen in de crypte van de kathedraal. Aan de zijkant van de kathedraal, rechts van de hoofdingang vind je trouwens een standbeeld van een zittende Brunelleschi die omhoog kijkend zijn eigen koepel gadeslaat – of bewonderd? De man naast hem is Arnolfo di Cambio, de architect en eerste bouwmeester van de kathedraal.