Borgo Ognissanti, 42
Laat Santa Maria Novella achter je, stap naar de overkant van het Piazza Santa Maria Novella en neem de straat links van de arcaden, het Piazza degli Ottaviani. Deze straat/plein gaat over in de Via dei Fossi. Volg deze straat tot het einde, draai dan naar rechts de Borgo Ognissanti in. 200 meter verder aan de rechterkant bevindt zich de Chiesa di San Salvatore in Ognissanti.
De Ognissanti-kerk (Allerheiligenkerk) ziet er niet uit als een typische renaissancekerk. Deze uit de jaren 1250 daterende kerk werd immers in de 17de eeuw volledig herbouwd in barokstijl. In deze buurt, vooral bevolkt door wolbewerkers, woonde de Vespucci-familie, van wie de bekendste telg de ontdekkingsreiziger Amerigo Vespucci was. De Vespucci onderhielden nauwe contacten met de Filipepi, een familie van leerbewerkers die ook in de buurt woonden en die eveneens een grote beroemdheid voorbrachten: de renaissanceschilder Alessandro di Mariano Filipepi, beter bekend als Sandro Botticelli (1445 – 1510) (zijn bijnaam ‘Botticelli’ – tonnetje of vaatje – verwijst waarschijnlijk naar zijn oudere en wat dikkere broer Giovanni). Botticelli werd vaak ingehuurd door de Vespucci, zoals voor het bekende fresco De heilige Augustinus (1480), rechts in het midden van de kerk. Het wapenschild bovenaan het schilderij is dat van de Vespucci.
Recht ertegenover zie je een gelijkaardig fresco van Domenico Ghirlandaio, De heilige Hiëronymus (1480). Beide fresco’s zijn afbeeldingen van heiligen in hun studeerkamer en beide zijn beïnvloed door de Vlaamse primitieven en meer bepaald door De Heilige Hiëronymus in zijn studeerkamer van Jan van Eyck dat, zo zegt men, in het bezit was van Lorenzo de’ Medici. Let ook op de verschillen tussen de twee versies. Wat opvalt is dat de heilige Hiëronymus ontspannen de kijker aankijkt, terwijl Augustinus gegrepen lijkt door een goddelijke inspiratie en contact zoekt met het hemelse.
Ghirlandaio heeft in deze kerk verschillende fresco’s geschilderd, onder meer in de kapel voor de Vespucci. In het fresco Maria der Barmhartigheid zie je onder Maria’s mantel verschillende leden van de Vespucci-familie onder wie, zeggen sommigen, de jonge Amerigo Vespucci, rechts naast Maria. Er wordt tevens gespeculeerd over de vraag of de jonge onbedekte vrouw met de rode mantel aan de andere kant Simonetta Vespucci zou zijn. Sommigen beweren dat zij model zou hebben gestaan voor Botticelli’s wereldbefaamde Geboorte van Venus.
Botticelli ligt in deze kerk begraven, in een van de kapellen in de rechterzijbeuk. Op zijn sterfbed zou hij hebben gezegd dat hij begraven wilde worden aan de voeten van Simonetta, wat de vermoedens voedde dat de relatie tussen hem en zijn geprefereerde model verder reikte dan het puur zakelijke. Waar de precieze graftombe van Simonetta in deze kerk zich bevindt, is niet bekend. De jonge vrouw, alom geprezen als de mooiste vrouw van de stad en te bewonderen op tal van Florentijnse schilderijen, stierf in 1476 op tweeëntwintigjarige leeftijd, waarschijnlijk aan de gevolgen van tuberculose.
Neem zeker een kijkje in de refter van de kerk. Daar bevindt zich een prachtig ingetogen fresco, Het laatste avondmaal van Ghirlandaio. Opnieuw zie je hier hoe de Florentijnse kunstenaars duchtig experimenteerden met allerlei perspectieftechnieken om een illusie van diepte te creëren. Door in het fresco de architectuur van de refter te verwerken krijg je als kijker de indruk dat het tafereel zich hier en nu afspeelt en dat jij er als kijker deel van uitmaakt. Een groot bewonderaar van Ghirlandaio’s Laatste avondmaal was Leonardo da Vinci, die hier zonder twijfel de nodige inspiratie haalde voor zijn eigen wereldbekende Laatste avondmaal in het Santa Maria delle Grazie in Milaan.
Als je de kerk uitgaat zie je aan je rechterhand het Palazzo Lenzi, een van de mooiste renaissancepalazzi in Florence. Het werd gebouwd in 1470 en wordt wel eens het palazzo degli enigmi genoemd omdat historici zich al lange tijd het hoofd breken over wie de architect ervan is. Was het Brunelleschi, zoals Vasari beweerde, Michelozzo, of een tot nu toe onbekende Florentijnse architect die nog in de coulissen wacht om ontdekt te worden?
Terug naar overzicht stadswandeling
Foto’s
Botticelli, De heilige Augustinus, Foto door Sailko